| |
Aaneengeschreven
Op deze pagina:
- Samenstellingen in het algemeen
- Getallen
- Bijzondere samenstellingen van
drie of meer delen
- Overige principes
Samenstellingen
in het algemeen
Laat je nooit van de wijs brengen door het Engels, want het principe
voor het Nederlands is verrukkelijk eenvoudig:
Dat betekent dat je in ieder geval alle zelfstandige naamwoorden
in principe aan elkaar schrijft. Of een deel van een samenstelling
een zelfstandig naamwoord is, ontdek je al snel door er een,
de of het voor te zetten. Lukt dat en krijgt dat woord
daardoor niet een andere betekenis, dan heb je dus een zelfstandig
naamwoord.
Bijvoorbeeld:
de
markt en het segment, vormen samen marktsegment
de ski en de verhuur vormen samen
skiverhuur
de tandarts en de assistent
vormen samen tandartsassistent
Nu zijn er een paar complicaties:
-
In de eerste plaats krijg je soms wel erg lange of moeilijk
uit te spreken woorden. In dat geval plaats je een verbindingsstreepje:
garageingang kun je beter als garage-ingang
schrijven, zodat duidelijk is dat er geen 'gein' in zit,
-
als je een kuil waar je in vallen kunt wilt onderscheiden
van een uilensoort die valkuil wordt genoemd, kun je
beter val-kuil en valk-uil schrijven,
-
functies en beroepen die een combinatie van twee gelijkwaardige
grootheden zijn kun je ook beter door een streepje scheiden
- een schilder-dichter bijvoorbeeld, omdat schilderdichter
je zou kunnen laten denken aan iemand die een schilderachtige
dichtstijl heeft.
Om het allemaal nog iets minder simpel te maken:
-
bij functies waarbij het tweede deel een specificatie is
van het eerste deel, schrijven we de delen meestal helemaal
los - zoals bij hoofd personeel en consulent werkverschaffing
-
bij letterlijk uit andere talen overgenomen woorden houden
we de originele schrijfwijze aan - zoals Internet Guide
(maar dus wel Internetgids)
Getallen
Hoewel heel veel schrijvers zich er niets
van aan lijken te trekken, zijn de regeltjes behoorlijk eenduidig:
-
Getallen die eindigen op honderd
of duizend worden aaneengeschreven.
Dus:
achtendertig, zevenhonderd
en tweehonderdduizend, maar honderd twintig, en driehonderdzevenenzestigduizend
achthonderd negentien.
-
Bij breuken schrijven teller en noemer los, tenzij de breuk
bijvoeglijk gebruikt wordt.
We zeggen dus dat een derde van
de Tweede Kamer tegen was, terwijl een tweederde meerderheid
voor stemde.
-
Bij rangtelwoorden schrijven we het getal en de uitgang aaneen.
Je mag kiezen:
1ste , 2de en 8ste
of 1e ,2e en 8e.
Bijzondere
samenstellingen van drie of meer delen
Wat te doen met een zitting van de Tweede Kamer? Als je er Tweede
Kamerzitting van maakt, dan lijkt het op de tweede zitting
van de Kamer, maak je er Tweedekamerzitting van, dan verlies
je hoofdletter K en die hoort er wel in thuis. Vandaar
dat we het oplossen met een streepje: Tweede-Kamerzitting.
Daaraan kun je een voorbeeld nemen voor alle samenstelling die
dat probleem hebben (Rode-Kruisactie, 5-meifeest etc.).
Overige principes
-
Als er, daar, hier of waar voor een voorzetsel
staat, wordt het eraan vast geschreven.
Dus erin, daarboven, waarvoor
en erbovenop.
-
Afleidingen van meerdelige geografische namen worden in de
nieuwe spelling
niet meer aan elkaar geschreven.
Dus een man uit Zuid-Afrika was voorheen
een Zuidafrikaan , maar is in de nieuwe spelling een
Zuid-Afrikaan.
-
Ook zelfstandige naamwoorden die van meerdelige werkwoorden
zijn afgeleid worden aaneengeschreven.
Dus stel je een machine in bedrijf, dan is dat een inbedrijfstelling.
-
Combinaties van zelfstandige naamwoorden met letters en cijfers
worden met een koppelstreepje geschreven.
We schrijven dus 65-plus, VN-conferentie
en e-post.
-
Vormen van scheidbare werkwoorden schrijven we aaneen, wanneer
de delen in de goede volgorde achter elkaar staan en er geen
ander woord tussen staat.
Dus voor opbellen wordt dat ik
zal opbellen, ik belde op, ik heb opgebeld, ik probeer op
te bellen en hang niet op wanneer ik je opb
|
|
| |
(Bron: Taalthuis)
|
|
|
